Den Grooten Oorlog
de Loopgraven oorlog
Morgen, 28 juni is het exact 100 jaar geleden sinds de echte aanvang van den Grooten Oorlog. Dit was de dag van de aanslag, en uiteindelijke dood, op de Groothertog Franz-Ferdinand en zou uiteindelijk een maand later de hele wereld in een afgrijselijke oorlog storten. Dit moment zal de komende 4 jaar over de gehele wereld gevierd worden. Staatshoofden, koningen en nabestaanden (want de veteranen zijn er niet meer) zullen hun eer bewijzen aan de heldhaftige daden van de soldaten en het personeel uit de Eerste Wereldoorlog. Ondanks het feit dat de toeloop en uiteindelijke reden van oorlog niet makkelijk in een paar woorden valt samen te vatten, ga ik toch mijn uiterste best doen een poging te wagen. Door middel van momenten, namen en een aantal data tracht ik op zijn minst de onwetenden onder ons een reden te geven deze herdenking zijn verdiende plaats te geven.
Hij die geen interesse heeft in zijn verleden, heeft geen toekomst!
Deze zin staat al jaren in mijn geheugen gegrift. Enerzijds omdat de geschiedenis zich herhaalt, anderzijds omdat er, op veel vlakken, weinig nog niet gedaan is in het verleden.
Om te beginnen is het belangrijk te weten waar de macht in Europa zat voor een groot deel. De meeste landen waren gebonden als familie. Zo was Koning George V van Engeland een volle neef van Tsaar Nicolaas II van Rusland en Keizer Willem II van Duitsland. Deze 3 landen hadden op hun beurt allianties gesloten met andere landen enerzijds en hadden velen kolonieën verspreid over de hele wereld anderzijds. Zoals in vele families, bestond ook tussen deze neven een groot gevoel van wantrouwen en jaloersheid. Dit kwam vooral doordat de ene meer koloniën had of beter was uitgehuwelijkt. Een typisch familieverhaal dus! Maar bloed is dikker dan water zeggen ze. Toch?
In Europa hadden we dus verschillende grote mogendheden die op welke manier dan ook grote invloed uitoefende op een groot deel van het continent. Er was het Duitse Rijk, het Oostenrijks-Hongaars Rijk, het Ottomaanse Rijk, het Russisch Rijk en het Brits Rijk. Daarnaast ook nog eens Italië en Frankrijk als serieuze partners-in-crime. Duitsland had allianties gesloten met het Oostenrijks-Hongaars en het Ottomaans Rijk, Bulgarije en Italië. Zij werden de Triple Alliances of Centralen genoemd. Het Britse- en Russische Rijk hadden een alliantie met Frankrijk. Zij werden de Triple Entente of Geallieerden genoemd. Dus in werkelijkheid, wanneer één land een probleem had met een ander land, werden deze allianties aangesproken voor ondersteuning in mandaat of zelfs oorlog.
En dit is wat gebeurde toen de Groothertog Franz-Ferdinand van het Oostenrijks-Hongaars Rijk een uitstapje maakte naar Sarajevo en daar werd neergeschoten (uiteindelijk overleed hij) door een Bosnisch-Servische nationalist Gavrilo Princip op 28 juni 1914. Deze aanslag resulteerde in een ultimatum aan Koninkrijk Servië van het Oostenrijks-Hongaars Rijk. Door hen regels en wetten op te stellen, zouden de Serviërs een oorlog uit de weg gaan. Zij accepteerde het niet...
En dus werd Servië binnengevallen door het Oostenrijks-Hongaars Rijk. Dit resulteerde in het oproepen van alle allianties aan beide kanten om het probleem te doen beslechten. Wanneer zowel de Centralen als de Geallieerden hun kolonieën gingen oproepen, werd het een Wereldoorlog. De Eerste Wereldoorlog. Het verhaal ging dat het conflict voor de kerst van 1914 gedaan zou zijn. Uiteindelijk duurde de oorlog een bloedige 4 jaar tot 1 november 1918, de huidige Dag van de Wapenstilstand. In het begin kwamen, vooral de soldaten uit de koloniën, volledig onvoorbereid op de strijd die komen zou. Kleurrijke gewaden, tulbanden en soldaten met alleen sabels en dolken maakten de tocht naar de frontlinies. Het was in deze oorlog dat machinegeweren standaard werden opgesteld, gifgas het daglicht zag en ook de eerste tanks werden ingezet. Stel u een soldaat voor, opgegroeid in een hutje in de Noord-Afrikaanse heuvels, die met zijn dolk oog in oog staat met de loop van een Duitse Parrabellum MG14...
Een Duitse invasie van België, om zo via de noordgrens Frankrijk te veroveren en een Russische invasie in het Oosten van Duitsland, liet niet lang op zich wachten. Nu was er geen weg meer terug. Het Oostelijk Front liep van de Baltische Zee in het Noorden tot aan de Zwarte Zee in het Zuiden. Met daaronder het Ottomaanse Rijk dat liep tot aan het huidige Israel. Het Westelijk Front begon vorm te krijgen toen het Duitse leger in hun opmars naar Parijs werd stilgelegd in de Belgische Westhoek. De slagvelden in deze streek gaven de Eerste Wereldoorlog ook de bijnaam, Loopgraven Oorlog.
Soldaten en complete legers groeven zich in voor bescherming van de tonnen granaten die werden afgeschoten, en vormden kilometers lange, bijna oneindige slierten van loopgraven doorheen het West-Vlaamse landschap. Zelfs tot op deze dag kun je de gehavende landschappen aanschouwen in deze streek met zijn kratervijvers en loopgraven uitlopen.
In 1914 deed ook het Ottomaanse Rijk mee en werd er een nieuw front gevormd. Hetzelfde gebeurde met het toetreden van Bulgarije in 1915 en Roemenië in 1916. In 1917 had de Tsaar van Rusland te kampen met een opstand in eigen land, later bekend als de Oktober Revolutie van Lenin en viel hierdoor terug in een eigen burgeroorlog. Op 17 juli 1918 werd de Tsaar en zijn familie geëxecuteerd door de Bolsjewisten van Lenin.
In 1917, na het doen zinken van de Britse RMS Lusitania door de Duitse Marine, waar 128 Amerikanen op meevoeren, laat ook het machtige Amerika weten in het conflict te stappen. Dit, en het feit dat Duitsland meer en meer problemen in eigen land begon te krijgen, leidde uiteindelijk tot de winst van de Geallieerden en het einde van de Eerste Wereldoorlog. Op 1 november 1918 tekent Duitsland de Wapenstilstand. Een dag die nu nog ieder jaar gevierd wordt in de hele wereld.
De Rijken die aan de oorsprong van het conflict lagen, bestonden na de oorlog niet meer. Deze waren allen zowel militair als politiek verslagen. Het Verdrag van Versailles zorgde ervoor dat het Duitse Rijk, nu de Weimar Republiek, zowel land verloor aan Frankrijk, België en (huidig) Polen alsook een geldsom kreeg opgelegd die pas een paar jaar geleden volledig voldaan was! Dit en het oprichten van de Volkenbond moesten ervoor zorgen dat dit nooit meer zou gebeuren..totdat er in 1933 een veteraan van de Eerste Wereldoorlog tot Rijkskanselier in Duitsland werd gekozen. Zijn naam? Adolf Hitler
Op 28 Juli 2014 is het 100 jaar geleden dat de Eerste Wereldoorlog aanving. De wereld verloor niet alleen zijn onschuld maar ook 35 miljoen zonen en dochters. Europa werd volledig heringedeeld. Nationalisten zoals Mussolini, Hitler, Franco, Szalasi en velen met hen waren verbitterde veteranen van deze strijd en storten ons in een nieuwe oorlog jaren later. Zoals ik dit verhaal begon, vind ik het erg belangrijk dat de heersende onwetendheid over conflicten als deze onder handen wordt genomen. Het mag niets te maken hebben met interesse, maar met noodzaak. Situaties die we recentelijk gezien hebben in Kosovo, Rusland en op de Krim hebben allen hun oorsprong in bovenstaand conflict. Ik denk dat het belangrijk is dat ook jongeren weten waarom er in Eupen en Malmédy, Duits gesproken wordt net zoals in de Elzas.
Laat deze extra informatie dan ook terugkomen in jullie eigen viering van het 100-jarig bestaan van het grootste conflict op aarde, want de paar minuten stilte zullen de wereld betekenen voor de gevallen soldaten.
Hier eindigt de les!